Henk van dijk hans van manen
Nieuwe biografie over Hans van Manen duikt in zijn armoedige jeugd
DANSGESCHIEDENIS | Op 8 juni werd het boek Gelukskind gepresenteerd bij Het Nationale Ballet. Het is een uitgebreide biografie over Hans van Manen, een van de belangrijkste balletchoreografen van Nederland. De auteur heeft zich ook verdiept in het leven van Van Manens moeder en de armoedige, volkse kringen waarin hij opgroeide.
Gelukskind
Op 8 juni presenteerde schrijver Sjeng Scheijen zijn boek Gelukskind, een biografie over Hans van Manen. Het boek beschrijft het bijzondere leven van Hans van Manen, die door veel mensen wordt gezien als de belangrijkste (ballet)choreograaf van Nederland van na de oorlog. Het boek geeft een beeld van het leven en de werken van van Manen, maar ook van de maatschappij en de danswereld van de jaren zestig en zeventig. Die jaren zaten vol met sociale en creatieve experimenten waaraan van Manen veel heeft bijgedragen.
In Gelukskind lees je verder hoe Hans van Manen op twaalfjarige leeftijd al begon te werken. Het was net na de oorlog, zijn moeder was een alleenstaande Duitse vrouw. Het gezin was zo arm dat van Manen zijn basisschool niet eens kon afmaken. Scheijen heeft zich dus ook verdiept in het leven van Van Manens moeder en de armoedige, volkse kringen waarin
Hans van Manen
Hans van Manen is de belangrijkste choreograaf die Nederland ooit heeft voortgebracht. Internationaal wordt hij beschouwd als een van de grootste choreografen van de twintigste eeuw en zijn dansvoorstellingen worden in alle werelddelen bij de meest vooraanstaande gezelschappen gespeeld.
Onlangs verscheen zijn biografie Gelukskind. Op deze bijzondere middag wordt Hans van Manen en zijn biograaf Sjeng Scheijen geinterviewd door Gijs Groenteman aan de hand van iconische filmfragmenten van dansvoorstellingen. Een middag over dans, voor iedereen die de briljantie van zijn kunstenaarschap wil beleven. Maar ook over het bijzondere en intense leven van van Manen, die vanuit erbarmelijke omstandigheden zich opwerkte tot een van Nederlands grootste kunstenaars.
Deze middag wordt georganiseerd door Boekhandel Donner en Debatpodium Arminius.
Hans van Manen heeft meer dan balletten gecreëerd, alle voorzien van zijn onmiskenbare signatuur. Helderheid in structuur, een geraffineerde eenvoud en een afkeer van onnodige franje vormen de kernelementen van zijn uiterst muzikale choreografieën, waarin het altijd draait om menselijke relaties. Foto: Erwin Olaf
Sjeng Scheijen had exclusieve toegang tot het archief van Hans van Manen en sprak uitgebreid met
Het leven van Hans van Manen, meeslepend boek over een gedreven vernieuwer
Hans van Manen maakte meer dan choreografieën voor met name het Nationale Ballet en het Nederlands danstheater. Zijn vernieuwende keuzes en de eigen danstaal die hij ontwikkelde veranderden het danslandschap, in Nederland en daarbuiten, voor altijd. Behalve als choreograaf maakte van Manen carrière als fotograaf en had hij als vriend en leermeester grote invloed op het leven van vele dansers en vormgevers met wie hij samenwerkte. Sjeng Scheijen schreef een meeslepend boek over het baanbrekende werk en stormachtige leven van de wereldberoemde choreograaf.
De oorlog
Hans van Manen wordt in Amstelveen geboren in als tweede zoon van een Duitse moeder en een in Duitsland opgegroeide Nederlandse vader. Het jonge gezin wordt met argusogen bekeken en verhuist voortdurend. In het jaar waarin Van Manen wordt geboren krijgt zijn vader tuberculose en in overlijdt hij, slechts 35 jaar oud. Marga van Manen blijft achter met haar twee zonen, een jonge, knappe Duitse weduwe in Nederland, hard werkend om de jongens op te voeden en te eten te kunnen geven. In komen ze terecht in de Marnixstraat in Amsterdam. Na jaren te hebben gewoond in gegoede burgermanswoningen in Amstelveen en Bussum, belandden ze nu in buurt me
Een probleem waarmee Scheijen wel moest zien te dealen bij het schrijven, zegt hij, was dat er weinig tot niets aan correspondentie is. ‘Er zijn geen dagboeken, brieven of ansichtkaarten. Hans schreef nooit, hij deed en doet alles per telefoon. Hij heeft nooit een computer of typemachine gehad. Als vrienden hem schreven, belde hij terug. In zijn spaarzame jaren als artistiek leider van Nederlands Dans Theater heeft hij zo gewerkt dat hij nooit heeft hoeven schrijven, hij gaf zijn woord per telefoon, dan hoor je ook niet of je iets met of zonder dt schrijft.’
Hierdoor waren sommige anekdotes of herinneringen moeilijker te checken. Scheijen: ‘Vaak haal je uit correspondentie de bevestiging van hoe situaties zich in een bepaalde tijd hebben afgespeeld.’ Veel lacunes heeft hij dus zelf moeten zien in te vullen met speurwerk in (kunst)archieven, in binnen- en buitenland. ‘In Nederland is erfgoed uit de danswereld slechts sporadisch vastgelegd en er is weinig aan dansonderzoek gedaan. In Duitsland is meer wetenschappelijke aandacht voor Van Manen dan hier. Kijk naar het werk van Van Manen-kenner Jochen Schmidt of de intellectuele diepgang waarmee zijn jarenlange vriend Martin Schläpfer, directeur van het Wiener Staatsballett, over Hans kan vertellen.’
Hoewel Scheijen tijdens de re
Gelukskind. Het leven van Hans van Manen
Hans van Manen is de belangrijkste choreograaf die Nederland ooit heeft voortgebracht. Zijn dansvoorstellingen worden in alle werelddelen bij de meest vooraanstaande gezelschappen gespeeld. Nu, op zijn negentigste, groeit het aantal gezelschappen dat zijn balletten uitvoert nog altijd.
In Gelukskind beschrijft Sjeng Scheijen zijn leven. Hij vertelt hoe Hans verarmd en volkomen uitgehongerd uit de oorlog kwam. Hoe hij als zoon van een alleenstaande Duitse moeder en zonder afgeronde lagereschoolopleiding op zijn twaalfde begon te werken, om tien jaar later zijn eerste choreografie te maken. Sindsdien heeft hij continu schoonheid geproduceerd en steeds weer zijn grote gave herontdekt. Een gelukskind.
Het boek beschrijft Hans van Manen als een even ongrijpbare als complete kunstenaar, een multidisciplinaire inspirator die de hechte creatieve teams die hij leidde tot grote hoogten wist te brengen. Maar het is ook een geschiedenis van de unieke sociale en creatieve experimenten die de jaren zestig en zeventig voortbrachten, een geschiedenis waarin Hans een cruciale rol heeft gespeeld.
Sjeng Scheijen had exclusieve toegang tot het archief van Hans van Manen en sprak uitgebreid met hemzelf, zijn medekunstenaars en zijn geliefden.
Sjeng Sc