De biograaf willem brakman

De biograaf als souffleur
Willem Brakman en zijn biograaf Gerrit Jan Kleinrensink
Annemiek Neefjes

Een biografie schrijven van iemand die nog leeft is ingewikkeld genoeg, maar een boek schrijven over iemand met wie je bevriend bent, is nog gecompliceerder. Toch besloot Gerrit Jan Kleinrensink een biografie te schrijven van zijn vriend Willem Brakman, volgens de biograaf omdat de schrijver hem daarom vroeg, en volgens de gebiografeerde omdat Kleinrensink het zelf wilde. Annemiek Neefjes zocht het duo op en kwam meer tegenspraken op het spoor.

Ian Hamilton begon, nadat hij een biografie had geschreven van de Amerikaanse dichter Robert Lowell, aan een levensbeschrijving van een nog levende schrijver: de in afzondering levende J.D. Salinger. Het werd een uiterst fatsoenlijk boek, vond de biograaf, maar Salinger, die niet ge-charmeerd was van een tekst over hemzelf, begon een rechtszaak. Hamilton had zijn lesje geleerd. ‘Schrijf nooit een biografie van iemand die nog leeft’, zei hij een paar jaar geleden in een lezing.

Het standpunt is voorstelbaar, want bijna onvermijdelijk wil de gebiografeerde invloed uitoefenen op het beeld dat van hem zal worden geschapen, en het is bijna even onoverkomelijk dat de biograaf maar moeilijk distantie houdt tot zijn on

‘Brakman was een maniakale herinneraar’

Schrijver Willem Brakman () maakt het zijn lezers niet gemakkelijk. Zijn boeken worden tamelijk ontoegankelijk genoemd. De schrijver keek op een heel eigen manier naar de wereld en dat universum, een mix van verbeelding en autobiografische gegevens, deelde hij met zijn lezers. Biograaf Nico Keuning () omschrijft zijn oeuvre als: ‘een weergave van zijn geest’. ,,Brakman is een schrijver met veel verbeeldingskracht en humor.’’ De biografie Een ongeneeslijk heimwee. Leven en werk van Willem Brakman is een reconstructie van een leven in de ban van het heimwee naar het kind dat hij ooit was.

Brakman groeide op in de volksbuurt Duindorp in Den Haag, waar hij zowel gelukzalige indrukken als indringende nare ervaringen opdeed. ,,Wim was een introverte, gevoelige jongen. Wellicht zou hij nu aangemerkt worden als hoogbegaafd. Hij keek op een indringende manier naar voorwerpen, kende elke winkel, iedere etalage en elk object. Een argeloos kind met veel fantasie, levend in zijn eigen wereld.’’ Door zijn pestende buurjongens kwam hij met enkele onverhoedse stompen wel in de werkelijkheid terecht, maar die ontvluchtte hij weer, door zich op dierbare plekken terug te trekken. Onvindbaar voor de hyena’s, die hem te grazen wilden nemen.

D

‘Terugschouwer’ naar plekken van herinnering

Laat ik vooraf bekennen dat ik nooit een roman van Willem Brakman heb gelezen. Hoe dat komt? Eigenlijk weet ik het niet precies, maar het moet iets te maken hebben met de talloze recensies die over zijn werk zijn verschenen en die mij hebben beïnvloed. En dat terwijl ik mijzelf wel degelijk als een ‘echte lezer’ beschouw. Altijd was er die tweedeling: bewondering en ergernis. Kennelijk hebben de besprekingen in de laatste categorie mijn vooroordeel gesterkt. Zoals die van Pieter Steinz in NRC, die ooit aangaf de draad kwijt te raken bij Brakman, zich te ergeren en te vervelen. De constatering dat er in zijn werk ook veel te genieten viel delfde daardoor het onderspit. Veel lezers kwamen er simpelweg niet doorheen en sloegen de romans halverwege dicht. Het is dan ook niet dat ik reikhalzend heb uitgekeken naar een biografie over Willem Brakman, ondanks het feit dat de eerdere biografieën van Nico Keuning over Max de Jong, Jan Arends en Bob den Uyl mij als biograaf enorm hebben geïnspireerd, inclusief diens monografie over Johnny van Doorn. Maar toen ik de vraag van de Biografieportaal-redactie kreeg, maakte die mij toch nieuwsgierig. Misschien wel zoals Nico Keuning van VPRO’s Wim Noordhoek &#; een vriend van Brakman &#; op een on

De biografie van Willem Brakman is een plezier om te lezen

Veel van de bijna veertig romans die Willem Brakman () publiceerde, zijn niet te pruimen. Maar een schrijver moet op zijn beste werk beoordeeld worden en dan komen titels als Het groen van Delvaux () en Het zwart uit de mond van Madame Bovary () in beeld. De hoofdpersoon in dat laatste boek is niet alleen geobsedeerd door Madame Bovary uit Gustave Flauberts gelijknamige roman, hij identificeert zich ook met haar waar het gaat om de zoektocht naar de Grote Liefde.

In de biografie van Brakman, geschreven door Nico Keuning, keert het thema van de Grote Liefde ook terug. Brakman hield er diverse buitenechtelijke relaties op na, net als Emma Bovary. Nico Keuning probeert het leven in het werk van Brakman terug te vinden. Hij loopt zijn oeuvre langs en legt steeds ‘de relatie tussen autobiografische gegevens en fictie-romans’. Zo komen we aan de weet dat vrienden, al dan niet onder hun echte naam, in zijn proza figureren, en dat de ‘necrofiele erotiek’ in zijn werk te herleiden is naar zijn ervaringen als student medicijnen, toen hij te maken kreeg met een beeldschoon meisje dat was gestorven aan de griep.

Fluisteraar

Brakman was samen met Nol Gregoor be­vriend met Simon Vestdijk. Tegen hem keken ze op. Gregoor verhu

Onderwerpen: Volwassenen
Psychologische romans
Fragment
Taal
Nederlands
Ook beschikbaar als
E-book Gedrukt boek

Dit gesproken boek in Daisy-formaat is alleen beschikbaar voor mensen met een leesbeperking.

Streamingversie bij Passend Lezen

  • De biograaf

    Uitgever
    Dedicon, Grave
    Verschenen
    Speelduur
    ISBN
    Kenmerken
    daisy streaming audio
    Aantekening
    Nederlands gesproken
    Integrale weergave van het boek: Amsterdam : Querido, - p

Daisy-rom bij Passend Lezen

  • De biograaf

    Uitgever
    Dedicon, Grave
    Verschenen
    Speelduur
    ISBN
    Kenmerken
    daisy-rom
    Aantekening
    Nederlands gesproken
    Integrale weergave van het boek: Amsterdam : Querido, - p