Robin te slaa biografie
Zondag 27 oktober maakt juryvoorzitter Gerdi Verbeet bekend wie de Libris Geschiedenis Prijs voor het beste geschiedenisboek van het afgelopen jaar heeft gewonnen. Rob Hartmans bespreekt de tien genomineerden in alfabetische volgorde.
De Libris Geschiedenis Prijs is de jaarlijkse prijs voor het beste geschiedenisboek in Nederland. De prijs is een initiatief van Historisch Nieuwsblad, Libris, het Nederlands Openluchtmuseum, de VPRO, het Rijksmuseum en Trouw. Dit is de achttiende keer dat de prijs – een bedrag van euro – wordt uitgereikt. Dat gebeurt dit jaar op zondag 27 oktober tijdens een speciale live-uitzending van het radioprogramma OVT.
Een tragische ‘knuffelallochtoon’
Begin jaren negentig maakte Anil Ramdas () een vliegende start als publieke intellectueel, niet in de laatste plaats door een spraakmakend optreden in het tv-programma Zomergasten, waarin hij de identiteitscrisis van het Westen en de positie van de migrant centraal stelde. Omdat hij moeiteloos westerse denkers en romanschrijvers citeerde, scherpe kritiek had op zijn geboorteland Suriname en van mening was dat veel migranten te gretig voor de slachtofferrol kozen, werd hij al spoedig de ‘knuffelallochtoon’ van ‘weldenkend’ Nederland. Naarmate hij scherper kritiek leverde op de Nederlan
Robin te Slaa ontleedt de duistere ideologie van het fascisme ★★★★★
Fascist. Wellicht is geen diskwalificerende omschrijving van andersdenkenden zo vaak en zo onnadenkend gebruikt als deze. Doorgaans werd het fascisme aangemerkt als voortbrengsel van de Eerste Wereldoorlog en wegbereider van de Tweede Wereldoorlog. Een ‘vorm van politieke hondsdolheid of een nihilistische anti-ideologie’, zoals historicus Robin te Slaa het noemt in zijn boek over de ‘oorsprong en ideologie’ van het fascisme.
Na verwerd het tot een populair scheldwoord, schrijft Te Slaa. ‘Hoe minder begrip er bestond over waar het fascisme als ideologie nu precies voor stond, des te ruimer bleek de aanduiding ‘fascisme’ toepasbaar op vrijwel alles wat politiek en maatschappelijk als abject gold.’ Het verschijnsel was met vereende krachten op de mestvaalt van de geschiedenis gedumpt en kwam daardoor niet meer in aanmerking voor serieus onderzoek naar zijn inhoud en herkomst. Alsof fascisme uit het niets aan het firmament van het tijdperk van de ideologieën was verschenen en nu hooguit nog een formule was waarmee zijn herrijzenis moest worden bezworen.
Over de auteur
Sander van Walsum is verslaggever en commentator voor de Volkskrant. Ook recenseert hij non-fictie.
Fascisme – Oorsprong en ideologie
Boekentips over de Tweede Wereldoorlog van fascisme-expert Robin te Slaa
Op indrukwekkende wijze beschreef Timothy Snyder de moorddadige politiek van nazi-Duitsland en de Sovjet-Unie in de zogenaamde bloedlanden in Midden-Europa (Oekraïne, Wit-Rusland, Polen en de Baltische staten) tussen en Beide regimes waren samen verantwoordelijk voor de dood van ongeveer veertien miljoen mensen hier. De door Stalin in kunstmatig opgewekte hongersnood in Oekraïne – door Snyder omschreven als ‘een massamoord met voorbedachten rade’ – kostte uiteindelijk ongeveer 3,3 miljoen mensen het leven. In het ‘Hongerplan’ van de nazi’s was vastgelegd dat in de winter van ongeveer 30 miljoen Sovjetburgers moesten verhongeren om ruimte te maken voor Germaanse kolonisten. Bij het niet halen van deze genocidale doelstelling speelden morele overwegingen geen enkele rol. Vier miljoen Joden werden in de bloedlanden vermoord in de Holocaust by Bullets, meer dan in de vernietigingskampen. De geplande massaterreur van de sovjets en de nazi’s is alleen verklaarbaar vanuit hun nietsontziende messiaanse utopisme. Door Poetins optreden heeft Snyders meesterwerk helaas ook actualiteitswaarde gekregen.
Dit zijn de tien beste historische boeken volgens de jury van de Libris Geschiedenis Prijs
Waar of niet waar: in werd een alcoholische zwerver gekozen in de Amsterdamse gemeenteraad. Waar, blijkt uit het boek De Rapaille Partijen van Robin te Slaa. “Dit is niet de enige tijd die politiek gezien eigenaardige figuren in zich herbergt”, lacht Nelleke Noordervliet. “De geschiedenis herhaalt zich voortdurend. Dat relativeert het nu.”
Het boek van Te Slaa is één van de tien boeken op de longlist van de Libris Geschiedenis Prijs, die deze zaterdag bekend gemaakt wordt. Het is de belangrijkste prijs voor goed geschreven historische boeken die toegankelijk zijn voor een breed publiek. Noordervliet zit in de jury namens Trouw, omdat de krant partner is van de prijs.
De jury beoordeelde dit jaar maar liefst titels. Noordervliet zag ‘een eindeloze hoeveelheid familiegeschiedenissen’ voorbijkomen. “Niet meer zo origineel. Die boeken hebben een licht soort kneuterigheid. Maar soms krijg je via zo’n familiegeschiedenis juist een mooie blik op de grote geschiedenis, zoals in het boek Het Kleedje voor Hitler.”
Tafelkleedje met jachttaferelen
In dat genomineerde boek zoekt Bas von Benda-Beckmann uit wat er waar is van de anekdote dat zijn familie een kostbaar tafelkleedje met jachtta
Robin te Slaa
‘Prachtig wetenschappelijk werk.’ – Geert Mak in Boekenweekmagazine
‘Uitputtend archiefonderzoek heeft heel veel nieuw materiaal aan het licht gebracht en ook de figuur van Mussert meer contour gegeven. Ook na bladzijden blijft de nieuwsgierigheid naar de wederwaardigheden van de NSB in de jaren na bestaan.’ – Juryrapport van de Libris Geschiedenis Prijs
‘De auteurs zijn er voortreffelijk in geslaagd om de NSB een gezicht te geven in de context van haar eigen tijd.’ ★★★★★ – Anet Bleich in de Volkskrant
‘De auteurs van "De NSB" hebben hun onderwerp tot op de bodem uitgespit en in dat opzicht de definitieve geschiedenis geschreven van de NSB in haar beginfase. (…) Hun studie is niet alleen een historiografische prestatie van formaat, maar biedt ook een leerzame inleiding tot het psychogram van de politieke rancunebeweging.’ – Ronald Havenaar, Boek van de week in NRC Handelsblad